आठवड्यातील फक्त ९० मिनिटे व्यायाम कसा वाढवतो आयुष्याची वर्षे? तज्ज्ञांचे मत

आजच्या धावपळीच्या जीवनशैलीत आरोग्य जपणे ही मोठी कसरत झाली आहे. परंतु कार्डिओलॉजिस्ट डॉ. आलोक चोप्रा यांच्यासह अनेक तज्ज्ञांच्या मते, आठवड्यातील फक्त ९० मिनिटांचा नियमित व्यायाम आयुष्य वाढवण्यास, आजार टाळण्यास आणि मानसिक आरोग्य सुधारण्यास मोठा हातभार लावतो.

ब्रिटिश जर्नल ऑफ स्पोर्ट्स मेडिसिन व Circulation मध्ये प्रकाशित संशोधनानुसार, हलक्या-फुलक्या व्यायामानेदेखील (जसे की वेगाने चालणे, योगा, हलका जिम वर्कआऊट) मृत्यूदर २०–३०% पर्यंत कमी होतो.

व्यायामाचे आरोग्यावर होणारे फायदे

🔹 रक्तवाहिन्यांचे आरोग्य (Vascular Health):
नियमित व्यायामामुळे रक्तवाहिन्या लवचिक राहतात. त्यामुळे उच्च रक्तदाब, अँजायना, अॅथेरोस्क्लेरोसिस आणि हृदयविकाराचा झटका यांचा धोका कमी होतो.

🔹 मेटाबॉलिक फायदे (Metabolic Health):
व्यायामामुळे रक्तातील साखरेचे प्रमाण नियंत्रित राहते. त्यामुळे टाईप २ डायबिटीजचा धोका कमी होतो आणि इन्सुलिन सेन्सिटिव्हिटी वाढते.

🔹 हृदयाचे आरोग्य (Cardiovascular Fitness):
नियमित हालचाल केल्याने हृदय मजबूत राहते, रक्त पंप करण्याची क्षमता सुधारते आणि हार्ट अटॅक व स्ट्रोकचा धोका कमी होतो.

🔹 श्वसनक्षमता (Respiratory Efficiency):
व्यायामामुळे फुफ्फुसांची क्षमता वाढते. त्यामुळे शरीराला ऑक्सिजनचा पुरवठा जास्त प्रमाणात होतो व शरीरातील ऊर्जा टिकून राहते.

🔹 मानसिक आरोग्य आणि मूड:
शारीरिक हालचालीमुळे मेंदूत एंडॉर्फिन्स व डोपामाइन सारखी “हॅपी हॉर्मोन्स” स्रवतात. त्यामुळे ताणतणाव कमी होतो, मूड सुधारतो आणि झोपेची गुणवत्ता वाढते.

व्यायाम का कमी करतो मृत्यूदराचा धोका?

डॉ. चोप्रा यांच्या म्हणण्यानुसार, व्यायाम म्हणजे नैसर्गिक औषधच आहे – त्याचे कोणतेही दुष्परिणाम नाहीत. नियमित हालचालीमुळे हृदयरोग, डायबिटीज, स्थूलत्वामुळे होणारे आजार, हाडे व स्नायूंची कमकुवतपणा, मानसिक आजार अशा अनेक आजारांचा धोका कमी होतो.

अनेक संशोधनांत असे आढळून आले आहे की निष्क्रिय जीवनशैली (sedentary lifestyle) ही धूम्रपानाइतकीच धोकादायक ठरू शकते. म्हणूनच आठवड्यात ९० मिनिटांचा व्यायाम ही लांब आयुष्यासाठीची महत्त्वाची गुरुकिल्ली आहे.

दीर्घायुष्यासाठी कोणता व्यायाम करावा?

• वेगाने चालणे किंवा धावणे
• सायकल चालवणे
• योगासनं आणि प्राणायाम
• हलका ते मध्यम जिम व्यायाम (strength training)
• पोहोणे, नृत्य किंवा खेळ (जसे की बॅडमिंटन, फुटबॉल)

नियमितपणे कोणत्याही प्रकारची शारीरिक हालचाल केल्यास शरीरात बदल दिसू लागतात.

निष्कर्ष

व्यायाम हा फक्त शरीर तंदुरुस्त ठेवण्यापुरता मर्यादित नसून तो दीर्घायुष्याची किल्ली आहे. आठवड्यातील फक्त ९० मिनिटांचा व्यायाम आयुष्याला १० वर्षांपर्यंतची भर घालू शकतो.

👉 आजच आपल्या दिनचर्येत व्यायामाचा समावेश करा आणि निरोगी, आनंदी व दीर्घायुषी जीवन जगण्याची सुरुवात करा!