मराठी सिनेसृष्टीत ऐतिहासिक चित्रपटांची एक वेगळीच झलक असते. अशाच एका ऐतिहासिक चित्रपट म्हणजे लक्ष्मण उतेकर दिग्दर्शित ‘छावा’. हा चित्रपट छत्रपती संभाजी महाराजांच्या शौर्यगाथेच्या माध्यमातून प्रेक्षकांना मराठी इतिहासाचा एक महत्त्वाचा पैलू पाहण्याची संधी देतो. १४ फेब्रुवारी २०२४ रोजी प्रदर्शित झालेल्या या चित्रपटात संभाजी महाराजांच्या जीवनातील एका निर्णायक घटनेचे चित्रण करण्यात आले आहे. या चित्रपटातील कलाकारांच्या अभिनयाने प्रेक्षक भारावून गेले आहेत, विशेषत: सारंग साठ्ये आणि सुव्रत जोशी यांच्या भूमिकांनी चित्रपटाला एक वेगळीच ऊंची दिली आहे.
‘छावा’ चित्रपटाची कथा आणि ऐतिहासिक पार्श्वभूमी
‘छावा’ चित्रपटाची कथा छत्रपती संभाजी महाराजांच्या जीवनातील एका गंभीर घटनेभोवती फिरते. संगमेश्वर येथे औरंगजेबाच्या सैन्याने संभाजी महाराजांना कैद केल्याचा प्रसंग या चित्रपटात मोठ्या प्रभावीपणे सादर करण्यात आला आहे. आंबाघाटाच्या मार्गाने औरंगजेबाच्या सैन्याला वाट दाखवली जाते आणि त्यांच्या ५ हजार सैन्याला संभाजी महाराजांवर हल्ला करण्यासाठी पाठवले जाते. या लढाईत संभाजी महाराजांच्या बाजूला केवळ १५० मावळे असताना, औरंगजेबाच्या सैन्याला त्यांना कैद करण्यात यश मिळते.
या प्रसंगात गणोजी शिर्के आणि कान्होजी यांच्या फितुरीचा मोठा वाटा आहे. गणोजी शिर्के हे संभाजी महाराजांचे मेहुणे आणि महाराणी येसूबाईंचे भाऊ होते. त्यांनी वतनाच्या मुद्द्यावरून संभाजी महाराजांचा विश्वासघात केला. त्यांच्या या कृत्यामुळे संभाजी महाराजांना कैद करणे औरंगजेबाच्या सैन्याला शक्य झाले.
सारंग साठ्ये आणि सुव्रत जोशीच्या भूमिका
या चित्रपटात सारंग साठ्ये यांनी गणोजी शिर्केची भूमिका साकारली आहे. गणोजी हा एक जटिल व्यक्तिरेखा असून, त्याच्या अंतर्मनातील संघर्ष आणि विश्वासघात यांना सारंग साठ्ये यांनी उत्तम प्रकारे पडद्यावर उतरवले आहे. त्यांच्या अभिनयाने प्रेक्षकांच्या मनात गणोजी शिर्केच्या कृत्यांबद्दल राग आणि दु:ख निर्माण केले आहे.
दुसरीकडे, सुव्रत जोशी यांनी कान्होजीची भूमिका साकारली आहे. कान्होजी हा स्वराज्यद्रोही असून, त्याच्या कृत्यांमुळे संभाजी महाराजांच्या कैदीचा प्रसंग घडून आला. सुव्रत जोशी यांनी या भूमिकेत एका विश्वासघाती व्यक्तीचे भावनिक आणि मानसिक संघर्ष अत्यंत प्रभावीपणे पुढे आणले आहेत.
प्रेक्षकांची प्रतिक्रिया आणि चर्चा
चित्रपट प्रदर्शित झाल्यापासून सारंग साठ्ये आणि सुव्रत जोशी यांच्या भूमिकांबद्दल सर्वत्र चर्चा सुरू आहे. एका समीक्षकाने त्यांच्या अभिनयाबद्दल लिहिताना म्हटले आहे, “सुव्रत आणि सारंग यांना पाहून तळपायाची आग मस्तकात गेली”. हे शब्द त्यांच्या अभिनयाची तीव्रता आणि प्रभावीपणा स्पष्ट करतात.
चित्रपटातील सस्पेन्स आणि धारदार संवादांमुळे प्रेक्षक शेवटपर्यंत चित्रपटाशी बांधले राहतात. गणोजी आणि कान्होजी यांच्या फितुरीचा प्रसंग जेव्हा उघड होतो, तेव्हा प्रेक्षकांच्या मनात एक दाट भावनिक आघात होतो.
ऐतिहासिक संदर्भ आणि महत्त्व
गणोजी शिर्के यांच्या फितुरीमागील कारण म्हणजे वतनाचा मुद्दा. वतन म्हणजे जहागीरदाराचे नियंत्रण असलेले क्षेत्र. छत्रपती शिवाजी महाराजांनी वतनदारांच्या विरोधात कठोर धोरण स्वीकारले होते, कारण वतनदार सामान्य जनतेची पिळवणूक करत असत. गणोजी शिर्के यांनी वतनाची मागणी केली, पण संभाजी महाराजांनी त्यास नकार दिला. यामुळे गणोजी स्वराज्य सोडून मुघलांमध्ये सामील झाले.
गणोजीच्या या कृत्यामुळे त्यांच्या वंशजांना बहिष्कृत करण्यात आले होते. त्यांच्या फितुरीमुळे संभाजी महाराजांच्या कैदीचा प्रसंग घडून आला आणि मराठा इतिहासात एक काळा डाग पडला.
निष्कर्ष
‘छावा’ चित्रपट हा केवळ एक मनोरंजनाचा साधन नसून, मराठी इतिहासाचा एक महत्त्वाचा भाग प्रेक्षकांपर्यंत पोहोचवणारा एक सिनेमा आहे. सारंग साठ्ये आणि सुव्रत जोशी यांच्या अभिनयाने या चित्रपटाला एक वेगळीच ऊंची प्राप्त झाली आहे. छत्रपती संभाजी महाराजांच्या शौर्यगाथेच्या माध्यमातून हा चित्रपट प्रेक्षकांना इतिहासाच्या एका महत्त्वाच्या घटनेची आठवण करून देतो.
जर तुम्ही मराठी इतिहास आणि संस्कृतीचा आस्वाद घ्यायचा असेल, तर ‘छावा’ हा चित्रपट नक्कीच पाहण्यासारखा आहे. सारंग साठ्ये आणि सुव्रत जोशी यांच्या अभिनयाचा आनंद घेण्यासाठी हा चित्रपट एक उत्तम संधी आहे.
